Wanneer een persoon overlijdt, rijst vaak de vraag wie er gemachtigd is om de nalatenschap en de daarmee samenhangende zaken te beheren. Het antwoord op deze vraag is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de aanwezigheid van een testament, het huwelijksvermogensregime en de wettelijke erfopvolging. In dit artikel zullen we de verschillende scenario’s en de daarbij behorende gemachtigden na overlijden uitgebreid bespreken.
Wettelijke erfopvolging
In het geval er geen testament is opgesteld, treedt de wettelijke erfopvolging in werking. De wet bepaalt dan wie de erfgenamen zijn en in welke volgorde zij recht hebben op de nalatenschap. De erfgenamen worden in verschillende groepen, ofwel ‘orden’, ingedeeld:
- Eerste orde: kinderen en hun afstammelingen
- Tweede orde: ouders, broers en zussen en hun afstammelingen
- Derde orde: grootouders en hun afstammelingen
- Vierde orde: overgrootouders en hun afstammelingen
Deze erfgenamen zijn van rechtswege gemachtigd om de nalatenschap te beheren, tenzij anders bepaald door de overledene in een testament.
Testamentaire bepalingen
Indien de overledene een testament heeft opgesteld, kan hij of zij daarin expliciet aangeven wie gemachtigd is om de nalatenschap te beheren. Dit kan een of meerdere personen zijn, die dan als executeur worden aangewezen. De taken van een executeur kunnen onder meer bestaan uit:
- Het afwikkelen van de nalatenschap
- Het betalen van schulden en belastingen
- Het verdelen van de erfenis onder de erfgenamen
De executeur heeft de bevoegdheid om namens de erfgenamen te handelen en is verantwoordelijk voor een correcte afhandeling van de nalatenschap.
Huwelijksvermogensregime
Het huwelijksvermogensregime waaronder de overledene was getrouwd, kan ook invloed hebben op wie gemachtigd is na overlijden. In gemeenschap van goederen getrouwde partners zijn bijvoorbeeld samen eigenaar van het vermogen. Bij overlijden van een van de partners wordt de langstlevende partner in principe van rechtswege de enige eigenaar van de gemeenschappelijke goederen. Echter, de langstlevende partner moet wel rekening houden met de wettelijke erfdelen van de kinderen.
Langstlevende echtgenoot of geregistreerd partner
De langstlevende echtgenoot of geregistreerd partner heeft een bijzondere positie in het erfrecht. Zij zijn vaak bij wet of via een testament beschermd en krijgen daardoor bepaalde rechten. Zo kan de langstlevende het vruchtgebruik van de nalatenschap krijgen of zelfs alles erven, waarbij de kinderen hun erfdeel pas kunnen opeisen na het overlijden van de langstlevende partner.
Verklaring van erfrecht
Om aan te tonen wie gemachtigd is om over de nalatenschap te beschikken, kan een verklaring van erfrecht worden opgesteld door een notaris. Deze verklaring is een officieel document waarin staat wie de erfgenamen zijn en wie bevoegd is om namens de nalatenschap te handelen. Dit is vooral van belang bij het regelen van bankzaken en het overdragen van onroerend goed.
Gezag over minderjarige kinderen
Na het overlijden van een ouder krijgt de langstlevende ouder automatisch het gezag over eventuele minderjarige kinderen. Indien beide ouders zijn overleden, zal een voogd het gezag over de kinderen moeten uitoefenen. De voogd kan door de ouders bij testament zijn benoemd of anders wordt deze door de rechter aangewezen.
Belastingen en schulden
De gemachtigde of erfgenamen zijn ook verantwoordelijk voor het afhandelen van fiscale verplichtingen en schulden van de overledene. Dit omvat het doen van aangifte erfbelasting en het betalen van eventuele schulden uit de nalatenschap. Het is belangrijk dat dit zorgvuldig gebeurt om latere problemen te voorkomen.
Samenvatting van de gemachtigden
Samenvattend kunnen de volgende personen of instanties gemachtigd zijn na overlijden:
- Erfgenamen volgens de wettelijke erfopvolging of testament
- Executeur benoemd in het testament
- Langstlevende echtgenoot of geregistreerd partner
- Voogd voor minderjarige kinderen
- Notaris voor het opstellen van een verklaring van erfrecht
Het is van groot belang dat de afwikkeling van een nalatenschap zorgvuldig en volgens de wettelijke regels gebeurt. Het inschakelen van een notaris of juridisch adviseur kan hierbij ondersteuning bieden en zorgen voor een correcte en efficiënte afhandeling.
Advies en ondersteuning
De afwikkeling van een nalatenschap kan complex zijn en emotioneel belastend. Professioneel advies en ondersteuning van bijvoorbeeld een notaris, advocaat of een gespecialiseerde erfrechtadviseur kan dan ook zeer waardevol zijn. Zij kunnen helpen bij het interpreteren van testamenten, het opstellen van een verklaring van erfrecht, het afhandelen van fiscale verplichtingen en het begeleiden van de verdeling van de erfenis.
Door de juiste stappen te volgen en de nodige juridische hulp in te schakelen, kan de nalatenschap op een rechtvaardige en transparante manier worden afgehandeld, waarbij de rechten van alle betrokkenen worden gerespecteerd.
