In Nederland is het een veelgestelde vraag bij het aangaan van een huwelijk of geregistreerd partnerschap: valt een erfenis binnen of buiten de gemeenschap van goederen? Sinds de wetswijziging van 1 januari 2018 is het standaard dat een erfenis niet in de gemeenschap van goederen valt. Dit betekent dat wanneer iemand trouwt zonder huwelijkse voorwaarden op te stellen, een erfenis die hij of zij ontvangt, niet gedeeld hoeft te worden met de partner in geval van een echtscheiding. Deze regelgeving is ingevoerd om de erflater meer zeggenschap te geven over zijn nalatenschap en om de erfgenaam te beschermen. In dit artikel zullen we de redenen en implicaties van deze regelgeving uitgebreid bespreken.
Wettelijke veranderingen in 2018
Voordat we ingaan op de specifieke redenen waarom een erfenis buiten de gemeenschap van goederen valt, is het belangrijk om de wettelijke context te schetsen. Voor 2018 was het zo dat, zonder huwelijkse voorwaarden, alle bezittingen en schulden automatisch gemeenschappelijk werden bij een huwelijk. Dit betekende dat ook erfenissen en giften gedeeld moesten worden met de echtgenoot of echtgenote. De wetgever heeft echter besloten om dit te veranderen met de invoering van de Wet beperking gemeenschap van goederen.
Redenen voor de uitsluiting van erfenissen
De redenen voor het uitsluiten van erfenissen van de gemeenschap van goederen zijn divers en raken aan zowel juridische als maatschappelijke principes:
- Respect voor de wensen van de erflater: De wetgever vindt het belangrijk dat de wensen van de erflater gerespecteerd worden. Veel erflaters willen dat hun nalatenschap terechtkomt bij hun directe afstammelingen of specifieke erfgenamen, zonder dat deze gedeeld moet worden met de (ex-)partner van de erfgenaam.
- Bescherming van de erfgenaam: Door erfenissen buiten de gemeenschap van goederen te houden, wordt de erfgenaam beschermd. In geval van een echtscheiding blijft de erfenis behouden voor de erfgenaam en hoeft deze niet verdeeld te worden.
- Voorkomen van ongewenste vermenging van vermogens: Erfenissen kunnen bestaan uit familiebezit dat al generaties lang binnen een familie is. Het buiten de gemeenschap houden van dergelijk vermogen voorkomt dat het vermogen ongewenst vermengd raakt met dat van de echtgenoot of echtgenote.
- Rechtvaardigheid en billijkheid: Het wordt als rechtvaardig beschouwd dat iemand die een persoonlijke band had met de overledene, en daardoor een erfenis ontvangt, deze niet hoeft te delen met een partner waarmee mogelijk later een scheiding volgt.
Uitzonderingen en nuances
Hoewel de hoofdregel is dat erfenissen buiten de gemeenschap van goederen vallen, zijn er uitzonderingen en nuances die belangrijk zijn om te begrijpen:
- Inspraak van de erflater: De erflater kan in het testament bepalen dat de erfenis wél in de gemeenschap van goederen valt, door een zogenaamde ‘insluitingsclausule’ op te nemen.
- Verknochtheid: Soms kan een erfenis als ‘verknocht’ worden beschouwd, bijvoorbeeld als het gaat om een persoonlijke vergoeding voor geleden schade. Ook dan valt de erfenis buiten de gemeenschap.
- Vermenging van vermogens: Als de erfgenaam ervoor kiest om de erfenis te vermengen met het gemeenschappelijk vermogen, bijvoorbeeld door een gezamenlijke aankoop, kan de erfenis alsnog in de gemeenschap vallen.
Praktische gevolgen voor gehuwden en geregistreerd partners
De regel dat erfenissen buiten de gemeenschap van goederen vallen, heeft praktische gevolgen voor gehuwden en geregistreerd partners:
- Administratie bijhouden: Het is van belang dat de erfgenaam een goede administratie bijhoudt van de erfenis om aan te tonen dat deze buiten de gemeenschap valt.
- Overleg met partner: Het is raadzaam om met de partner te overleggen over de omgang met de erfenis, zodat beide partijen weten waar ze aan toe zijn.
- Advies inwinnen: Bij twijfel is het verstandig om juridisch advies in te winnen over de beste manier om met de erfenis om te gaan.
Impact op huwelijkse voorwaarden
De nieuwe wetgeving heeft ook invloed op het opstellen van huwelijkse voorwaarden:
- Heroverwegen noodzaak: Door de wetswijziging kan het voor sommige stellen minder noodzakelijk zijn om huwelijkse voorwaarden op te stellen, aangezien erfenissen al beschermd zijn.
- Maatwerk: Huwelijkse voorwaarden kunnen nog steeds maatwerk bieden voor stellen die specifieke afspraken willen maken over de omgang met erfenissen.
Advies voor erfgenamen
Erfgenamen doen er goed aan om zich bewust te zijn van hun rechten en plichten met betrekking tot een erfenis:
- Ken de inhoud van het testament: Het is belangrijk om te weten of de erflater specifieke wensen heeft vastgelegd in een testament.
- Overweeg een eigen bankrekening: Om vermenging te voorkomen, kan het verstandig zijn om de erfenis op een aparte bankrekening te zetten.
- Communicatie met familieleden: Goede communicatie met andere erfgenamen kan conflicten voorkomen en zorgen voor een soepele afwikkeling van de erfenis.
Samenvattend is de uitsluiting van erfenissen van de gemeenschap van goederen een belangrijke wettelijke bepaling die erfgenamen beschermt en de wensen van de erflater respecteert. Het is een complexe materie waarbij het raadzaam is om goed geïnformeerd te zijn en waar nodig professioneel advies in te winnen.
